SiNOP FACiYASI

Osmanli Devleti’nin zaman zaman büyük bir donanma yaptigini görmekteyiz. lakin bu donanmalar sayiBakiminda bir kuvvet olarak görünmekteydi. Komutan sarayli , mürettebatin çogunlugu Venedikli ve Yunanlideniz çikarlarini uzandigi yerlerde üsleri olmayan bir donanma ve deniz ticaretini yabanci devletlere birakmisbir Osmanli devletine ‘DENIZ KUDRETI VAR ‘ denemez di.

Ruslarin sicak denizlere inmek için mutlak kara deniz hakimiyetini eline geçirmelerini gerekiyordu. Bunun içinde Osmanli devleti ile kara deniz için sürekli olarak mücadeleye girmis ve Türk donanmasinin zayiflamasina

neden olmuslardir. Türk donanmasinin gücünü iyice yitirdigi dönemlerde Ingiltere ve Fransa Ruslarin Akdeniz inmelerine müsaade etmiyorlardi.

Türk denizcilik tarihine baktigimizda germek komutanlarin Türk donanmasiyla büyük zaferler kazandigi görülmektedir. Fakat denizcilikle ilgisi olmayan kisilerin kaptan-i deryalica getirilmesi Türk donanmasini büyük facialarla karsi karsiya getirmistir . iste Sinop baskini da denizcilikle ilgisi olmayan topal Mahmut pasa döneminde meydana gelmistir.

Iste bu yilin yazinda Fransiz ve Ingiliz donanmasi Çanakkale disindaki besike limaninda demirli bekliyordu. Rusya ile Osmanli devletinin arasi iyice açilmisti ve sonunda 26 eylül 1853 ‘te Rusya'ya savas açilmasina karar verildi. Karadeniz filomuz ikiye bölünmüstü .

Bu filolarin görevi Osmanli tarafinin deniz yoluyla kara cephelerini takviye etmekti. Bu filonun gemileri agirlik olarak cephane tasiyorlardi. Be sirada Ruslarin Karadeniz donanmasi, Osmanli tarafinin deniz yoluyla kara cephelerini takviye etmesine mani olmasi için biri dogu digeri de bati Karadeniz 'de harekat yapmak üzere iki ayri filo halinde Sivastopol’den hareket etmisti .amiral Nahimoff komutasindaki üç kalyon ve iki firkateynden kurulu filo ilk önce Kafkasya kiyilarindan Osmanli nakliye gemilerini aramis ,sonrada dogu Anadolucun kuzey kiyilarina gelmisti. Burada bir Osmanli filosunun Sinop limanina girmis oldugunu haber aldigi için buraya dogru süratli bir kesif gemisi göndermekten baska ,kendiside filoyla bu tarafa dogru gelmeye baslamisti .

Sinop limanina firtinadan dolayi demirleyen Osmanli ikinci filosu Patrona Osman Pasa komutasindaydi . gemilere denizcilikle ilgisi olmayan , yeni askere alinmis çiftçiler , köylüler doldurulmustu .

filo su gemilerden olusuyordu:

Avnillah,Nizamiye,Nesim-i Zafer ,Fazlullah,Naveki Bahri ,Dimyat,Kaadiri Zafer ,Necmefsan,Fevz-i Mabut,Gül-i Sefit, Eregli,Pervaz-i Bahri .

Filo Sinop'a gelirken firtinaya tutuldu, gemilerin çogunlugunun diregi kirildi ,tayfalari deniz tutu gemiler zar zor Sinop limanina girmislerdi .

30 Kasim 1853 günü amiral Nahimoff komutasindaki Rus filosu Sinop limanina iki kolona halinde girdi . o gün cumaydi ,Osman pasa askeri Cuma namazi için sehre yollamisti .Osman pasanin gemileri askersiz birakmasi ve Ruslarin Sinop limanini ablukaya almasi faciaya zemin hazirlamisti .

Osman pasa filosu gene firtina yüzünden , Sinop limani agzinda bir güvenlik tedbiri almamisti. Kesif için gönderilen Rus gemisi amiral Nahimoff’a Sinop limaninda yatmakta olan Osmanli filosunu gerçekte oldugundan daha büyük ve daha kuvvetli olarak bildirmisti. Amiral Nahimoff’da ,bu haberin etkisinde kalmis ve emrindeki gemilerle Osmanli filosuna baskin yapilamayacagi kanisina varmisti.

bundan ötürü gemi göndererek Sivastopol'dan yardim istemeye ve bizzat komuta etmekte oldugu filo ile de Osmanli donanmasina göz altinda tutmaya karar verdi.

Osman pasanin ‘hava sakin olursa Rus filosu Sinop limanini abluka edecektir’ dedigi filo bu idi.

Osman pasanin bu Rus filosunu kesfedip takviye almadan önce ona taarruz etmemesi kadar limana da hiçbir güvenlik tedbiri almamasi da dikkate sayandi. Böylelikle amiral Nahimoff üç gün içinde kuvvetlerini takviye etmek imkani bulmustu.

Rus gemileri kiyi boyuna tek sira olarak demirlemis olan Osmanli gemilerine paralel olarak demirledikten sonra, bir kisim gemileriyle Osmanli gemilerine digerleriyle de sehrin insan dolu bölgelerine ates açtilar. Ruslarin burada ilk kez humbara kullanmis olmalari Osmanli tarafinda çok ciddi baskin yaratti. Bu süratle , bir vapur müstesna, tekmil Osmanli filosu az zamanda yanip gitti .üsteli Ruslar, denizde canlarini kurtarmaya çalisan denizcilere de yagli paçavralar atmislar ve insanlik disi hareketle onlari yakmislardir . Sinop tamamiyle yanmisti

bu büyük facianin baslangicinda iki filo halinde karatenizde bulunan Osmanli gemilerinin komutanlari Osman pasa ve Mustafa pasa Sinop'a dogru gelmekte olan Rus gemilerinin haberini almalarina ragmen kayitsiz kalmalari faciayi etkileyen nedenlerdendir.

Mustafa pasa Sinop açiklarinda Rus gemilerini görülmesi üzerine kaptani deryayi da etkilemis ve dön emri vermesini saglamistir. halbuki bu iki filonun da denizlere egemen olaraktan deniz yollarinin güvenligini saglamak ve düsmanin bu yollardan yararlanmasina engel olmak için saldirmasi ve Mustafa pasa emrindeki filoya ‘geri dön’ emri degil bizzat Sinop'a gidip Osman pasa filosunu desteklemesini emretmesi gerekirdi.

Mustafa pasanin kendi filosuna mensup gemilerden Taif gemisini Sinop'ta birakip kalan üç gemisiyle Istanbul'a dönmesi Osman pasanin denizcilik niteliginin zayif olmasindan ötürü firtinayi göze alamayarak Sinop'ta kalmasi faciaya neden olmustu.

olayin gelisiminde ilginç olan iki unsurdan birincisi;

* Devlet adamlarini donanmaya kara denizde egitim yapma firsati vermemis olmasi .

· ikinci unsur ise Sinop önüne gidip Rus filosunu yakalayacagi yerde, Babiali’den aldigi emre sadik kalarak mürettabati denizcilik niteliginden yoksun bulunan osman pasa filosunu istanbula cagirmasidir.

Binlerce insanin öldügü Sinop faciasini hazirlayan unsurlardan en önemlileri bunlardir.

rus filosunun Sinop'ta Osmanli donanmasini yakmasi ve özellikle denizde Osmanli kazazedeleri öldürmeleri dünya kamu oyunda kendilerine karsi nefret uyandirmistir.Ingiltere de ‘Sinop'un intikami alinmalidir’ diye gösteriler bile yapilmistir .Ingilizler Ruslari ,denizde çaresiz kalmis insanlari toptan öldürmek ve bu suretle insanlik ve uluslar arasi hukuk kurallarina aykiri hareket etmekle itham ettiler.  

©2001 BİRSEY.COM